Παράλληλα με τον 
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα:
Πηγές ηλεκτρικών πεδίων ΕΧΣ και μαγνητικών πεδίων ΕΧΣ στον περιβάλλοντα χώρο του σχολείου μας. σχολικό έτος 2008-09
Ασχολήθηκαν τα παιδιά των τμημάτων Γ3 και Γ4 με υπεύθυνες καθηγήτριες τις:
Ευδοξία Πάτκου (ΠΕ19) και Παναγιώτα Τσιλίγκου (ΠΕ02)
Περίληψη της εργασίας:
Πριν δύο χρόνια είχε εκπονηθεί πάλι στο σχολείο μας εργασία με θέμα τις επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, αλλά αφορούσε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία υψηλών συχνοτήτων (δηλαδή την κινητή τηλεφωνία κυρίως). Επιλέξαμε αυτό το θέμα γιατί τέθηκε ως ζήτημα στην κατάληψη του σχολείου, που έγινε στην αρχή της χρονιάς. Θέλαμε να μάθουμε την αλήθεια και τους μύθους γύρω για το θέμα της επίδρασης των πεδίων γύρω από τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που περνούν πολύ κοντά στο σχολείο μας. Μπορεί να μη τα καταλαβαίναμε όλα, αλλά μάθαμε πώς να προσεγγίζουμε ένα θέμα, ώστε να μη κινδυνολουγούμε αλλά και να μη αδιαφορούμε.
Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής, πραγματοποιήθηκαν:
α) συναντήσεις της ομάδας για την αναγκαιότητα του προγραμματισμού των απαραίτητων βημάτων
β) αναζήτηση σχετικού υλικού στο διαδίκτυο κυρίως, στο εργαστήριο πληροφορικής στο σχολείο
γ)επίσκεψη στη ΔΕΗ και ενήμερωση από τον κ. Σπίγγο, Διευθυντή περιοχής Ανατολικής Θεσσαλονίκης (19 Μαρτίου 2009)
δ) επίσκεψη στο Βιολογικό τμήμα και συνάντηση με τον κ Κων. Τριανταφυλλίδη, καθηγητή Γενετικής και Μοριακής Βιολογίας του Ανθρώπου, (8 Απριλίου 2009)
ε) επίσκεψη στο σχολείο μας του κ. Λαμπρίδη, καθηγητή στο τμήμα Ηλεκτρολόγων μηχανικών και Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου, ΑΠΘ) (28 Απριλίου 2009)
Ασχοληθήκαμε με την περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων, που αφορούν τις γραμμές μεταφοράς ενέργειας υψηλής και υπερυψηλής τάσης.
Κατ' αρχήν, στις συναντήσεις που κάναμε, μάθαμε για το τι είναι ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο, πως το πεδίο το μετράμε με την ένταση (για το ηλεκτρικό) και την μαγνητική επαγωγή (για το μαγνητικό). Στις χαμηλές συχνότητες από 0 έως 300 Ηz, τα δύο πεδία είναι ξεχωριστά και ονομάζονται, Ηλεκτρικό Πεδίο εξαιρειτικά χαμηλών συχνοτήτων, ΗΠ ΕΧΣ και αντίστοιχα μαγνητικό πεδίο ΕΧΣ. Το ηλεκτρικό πεδίο εξαρτάται απο την τάση των αγωγών, ενώ το μαγνητικό πεδίο από την ένταση του ρεύματος που διαρρέει τους αγωγούς. Εδώ να σημειώσουμε οτι αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως και μετράμε είναι το μαγνητικό πεδίο, γιατί το ηλεκτρικό πεδίο, εξασθενεί πολύ γρήγορα, καθώς η αγωγιμότητα των δομικών υλικών στα σύγχρονα κτίρια είναι επαρκής ώστε να επέρχεται δραστική μείωση του πεδίου που προέρχεται απο εξωτερικές πηγές, καθώς επίσης και τα δένδρα, ρούχα κλπ, επιφέρουν μεγάλη εξασθένιση. Έτσι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μετρήσουμε το ηλεκτρικό πεδίο. Αντίθετα το μαγνητικό πεδίο ΕΧΣ διαπερνά πρακτικά χωρίς παραμόρφωση τα μη μαγνητικά υλικά. Η αποτελεσματική θωράκιση είναι πολύ δυσχερής και συνεπώς τα ΜΠ ΕΧΣ εξασθενούν πολύ δύσκολα. Θωράκιση μπορεί να γίνει μόνο με τη χρησιμοποίηση ειδικών και ιδιαίτερα ακριβών μαγνητικών υλικών σε κατάλληλη διάταξη, χωρίς πάντοτε ικανοποιητικά αποτελέσματα
Αναζητήσαμε υλικό στο διαδίκτυο. Στην επίσκεψή μας στη ΔΕΗ, ενημερωθήκαμε για το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, από τα εργοστάσια παραγωγής μέχρι τους καταναλωτές, όπως επίσης και για το είδος των εγκαταστάσεων και των γραμμών μεταφοράς σαν αυτές που έχουμε έξω από το σχολείο. Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται στους σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας που βρίσκονται σε διάφορα σημεία της χώρας. Οι σταθμοί που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας είναι κυρίως θερμοηλεκτρικοί (καύση υλικών, όπως ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο) και υδροηλεκτρικοί (ενέργεια από τις υδατοπτώσεις). Ένα μικρό ποσοστό της συνολικά παραγόμενης ενέργειας προέρχεται από την εκμετάλλευση ήπιων μορφών ενέργειας (π.χ. στα αιολικά πάρκα). Η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται στη συνέχεια από τους σταθμούς παραγωγής στα κέντρα κατανάλωσης (μεγάλα αστικά κέντρα) μέσω των γραμμών υψηλής (150kV) και υπερυψηλής τάσης (400kV). Στη συνέχεια, η ηλεκτρική ενέργεια διανέμεται στους κατά τόπους καταναλωτές. Οι περισσότεροι καταναλωτές τροφοδοτούνται με μονοφασικές παροχές χαμηλής τάσης (220V), άλλοι όμως που έχουν κάπως μεγαλύτερες ανάγκες, τροφοδοτούνται με τριφασικές παροχές (380V). Για τον υποβιβασμό των επιπέδων των τάσεων από την υπερυψηλή τάση έως την χαμηλή χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευές που ονομάζονται μετασχηματιστές. Η όλη εγκατάσταση που περιλαμβάνει τον μετασχηματιστή και τις πέριξ αυτού συνδέσεις, τους διακόπτες, τα στοιχεία προστασίας από βραχυκυκλώματα, υπερφόρτιση κ.λ.π, ονομάζεται υποσταθμός
Οι γραμμές αυτές επιτρέπουν:
α) να συνεχίζει να παρέχεται ηλεκτρική ενέργεια ακόμα και αν παρουσιαστεί κάποια βλάβη,
β) την εξοικονόμηση ενέργειας με τη λειτουργία μόνο των πιο οικονομικών σταθμών και
γ) τη διασύνδεση με τα γειτονικά κράτη.
Μας διαβεβαίωσε οτι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, γιατί το πεδίο εξασθενεί πολύ στην απόσταση αυτή.
Στην επίσκεψή μας στον κ. Τριανταφυλλίδη, είχαμε μια πολύ καλή ενημέρωση για τις επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στον άνθρωπο κυρίως από τα κινητά τηλέφωνα και τις κεραίες.
Ο κ. Λαμπρίδης, όταν επισκέφθηκε το σχολείο μας, μας μίλησε γενικά για το ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο, μας ενημέρωσε για τις βιολογικές επιδράσεις και επιδημιολογικές μελέτες που είναι γνωστές και μας έκανε επίδειξη μέτρησης του μαγνητικού πεδίου μέσα στο χώρο του σχολείου, στην αυλή κάτω από τις γραμμές και τον πυλώνα επίσης, με ειδική συσκευή. Οι Βιολογικές επιδράσεις των ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων ΕΧΣ αφορούν την έντονη έκθεση ατόμων σε ΗΠ ΕΧΣ και ΜΠ ΕΧΣ που προκαλούν επαγωγή ηλεκτρικών δυναμικών και ρευμάτων στο σώμα σε ηλεκτρικά ευερέθιστα κύτταρα, όπως είναι τα κύτταρα των νεύρων ή των μυώνων.
Οι εργαστηριακές και κλινικές έρευνες δεν δείχνουν κάποια βλαβερή επίδραση στον άνθρωπο. Από τα πειράματα σε ζώα ή από τις κυτταρικές και μοριακές μελέτες δεν έχει προκύψει κάποιος αποδεκτός βιολογικός μηχανισμός καρκινογενετικής επίδρασης των ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων ΕΧΣ
Από επιδημιολογικές μελέτες υπάρχουν ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες η έκθεση παιδιών και ενήλικων σε ΜΠ ΕΧΣ ενδέχεται να έχει σχέση με αυξημένα περιστατικά λευχαιμίας, όγκων εγκέφαλου και άλλες μορφές καρκίνου. Η κύρια ένδειξη εμφανίζεται με τη μορφή αυξημένου αριθμού παιδιών με καρκίνο, τα οποία ζουν σε σπίτια κοντά σε αγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που διαρρέονται από ρεύματα μεγάλης έντασης (γραμμές διανομής σε μικρή απόσταση από τα σπίτια)
ΔΕΝ έχουν προκύψει αντίστοιχες ενδείξεις για την έκθεση παιδιών και ενηλίκων σε ΗΠ ΕΧΣ
Υπάρχει ένα μέγεθος, ο Σχετικός Κίνδυνος (Relative Risk, RR) που υποδεικνύει τον κίνδυνο που έχει ένα εκτιθέμενο άτομο να προσβληθεί από καρκίνο σε σχέση με τον αντίστοιχο κίνδυνο ενός μη εκτιθεμένου άτομου και προκύπτει από το κλάσμα των δυο αυτών κινδύνων.
ΟΙ RR ΤΩΝ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΟΔΗΓΟΥΝ ΠΡΟΦΑΝΩΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΠ ΕΧΣ
Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ 1999 και τα όρια που ισχύουν σήμερα είναι:
ΗΠ ΕΧΣ (ΣΤΑ 50 Hz) 5 kV/m για το γενικό κοινό
5 kV/m για τηνεπαγγελματική έκθεση
ΜΠ ΕΧΣ (ΣΤΑ 50 Hz) 100 μT για το γενικό κοινό
100 μT για την επαγγελματική έκθεση
Οι τιμές του μαγνητικού πεδίου που μετρήσαμε στις 11 το πρωί στο σχολείο μας ήταν:
? μέσα στο σχολείο: εξαιρετικά μικρές, περίπου 0,2 μΤ
? Στην αυλή: 0,29 μΤ
? Κάτω από τις γραμμές 1,4μΤ
? Κάτω από τον πυλώνα 0,96μΤ
Βέβαια οι μετρήσεις είναι στιγμιαίες, και αφορούν το πεδίο εκείνη τη χρονική στιγμή. Προτιμούνται στις μετρήσεις οι αριθμητικές μέθοδοι
Οι τιμές αυτές είναι πολύ χαμηλότερες από το όριο που προτείνεται.
Η εργασία αυτή παρήγαγε μια παρουσίαση (power point) και ένα cd, καθώς και ένα βιβλιοδετημένο έντυπο και παρουσιάστηκε στην εκδήλωση του Γραφείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης, 5-5-2009, στον κινηματογράφο Αλέξανδρος (Εθνικής Αμύνης 1) μεταξύ άλλων παρουσιάσεων εργασιών πολλών σχολείων.
Στιγμιότυπα από τις δραστηριότητές μας:
