Μαθητικό συνέδριο
Η περιβαλλοντική ομάδα του 1ου Γυμνασίου Πυλαίας υλοποίησε το εργαστήριο οραματισμού την Παρασκευή 17 Μαρτίου για μία κλιματικά ουδέτερη Πυλαία σε ένα σχολείο που ήδη έχει φωτοβολταϊκά στη στέγη του, γεωθερμία και ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου της θέρμανσής του.
Κινητικά παιχνίδια για την κλιματική αλλαγή στην αυλή και παιχνίδια σε ομάδες τύπου “ρουκ ζουκ” στην ενότητα ΑΙΣΘΗΣΗ της μεθοδολογίας εργαστηρίου οραματισμού κράτησαν την ομάδα σε εγρήγορση και κέφι μέχρι να φτάσουν στο πραγματικό πρόβλημα που αναδύθηκε στον roadmap και θέλουν να αλλάξουν στη γειτονιά τους.
Το εργαστήριο αυτό πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για το διάστημα Φεβρουαρίου-Απριλίου 2023 με την υποστήριξη της Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΔΕ Ανατολικής Θεσσαλονίκης, κα Αντωνία Δαριώτη.
Τον Μάιο του 2023, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, εκπρόσωποι μαθητών/τριών (10-15 ετών) 5 σχολείων από τη Θεσσαλονίκη (μαζί με πολλά άλλα σχολεία από Αττική, Ελευσίνα, και Ευρώπη), θα παρουσιάσουν τις εργασίες τους σε τριήμερο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο με τίτλο «Μετάβαση προς ένα Κλιματικά Ουδέτερο Μέλλον», στη διάρκεια του οποίου μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες θα συμβάλουν στη δημιουργία συλλογικού οράματος ενός κλιματικά ουδέτερου μέλλοντος για την πόλη της Ελευσίνας.
Σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος είναι οι μαθητές και μαθήτριες να είναι σε θέση να διαμορφώσουν το δικό τους όραμα (με προτάσεις και λύσεις για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον) για τη γειτονιά (το σχολείο ή/και την πόλη/περιοχή τους) μέσα από μαθητοκεντρικές, βιωματικές, συνεργατικές, δημοκρατικές διαδικασίες και εμπλοκή όλης της σχολικής κοινότητας ή/και της τοπικής κοινωνίας κατά την παρουσίασή του.
Κατά τη διάρκεια του προγράμματος τα παιδιά θα ασχοληθούν με το ζήτημα της Ενεργειακής Κρίσης, της Κλιματικής Αλλαγής και την έννοια της Κλιματικής Ουδετερότητας, θα μελετήσουν την τρέχουσα κατάσταση στο σχολείο, στη γειτονιά ή την περιοχή/πόλη τους και μέσα από συγκεκριμένη μεθοδολογία, θα οραματιστούν και θα προτείνουν αλλαγές που οδηγούν στην κλιματική ουδετερότητα. Η προσέγγιση αυτή οδηγεί στην ενεργοποίηση των παιδιών προς ένα θετικό όραμα για το μέλλον, χωρίς να δίνει έμφαση στις καταστροφικές συνέπειες, αν δεν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, μέσω του δικτύου και της συμμετοχής στο συνέδριο θα δοθεί η δυνατότητα αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας με παιδιά διαφορετικών ηλικιών από την Ελευσίνα, την Αττική και την Ευρώπη και εφαρμογής in situ της μεθοδολογίας για την πόλη της Ελευσίνας
Η δράση αυτή αποτελεί το ΜΥΣΤΗΡΙΟ 149 των δράσεων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και θα πραγματοποιηθεί 9-11 Μαΐου 2023 στην Ελευσίνα.
Σύντομη περιγραφή της διαδικασίας του εργαστηρίου οράματος και του σχεδιασμού του χάρτη πορείας για την κλιματική ουδετερότητα
Οι πράσινες παρεμβάσεις που έχουν εφαρμοστεί στο σχολείο μας από τον Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη, έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου. Οι σταδιακές βελτιώσεις υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και της Εξοικονόμησης Ενέργειας που εντάχθηκαν στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον-Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης 2007-2017». Οι εργασίες ανακατασκευής που πραγματοποιήθηκαν περιελάμβαναν την αντικατάσταση των κουφωμάτων, τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων του σχολείου και παρεμβάσεις στην αυλή του σχολείου με δενδροφύτευση και εφαρμογή αυτοματοποιημένου συστήματος ποτίσματος. Παράλληλα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που εγκαταστάθηκαν περιελάμβαναν γεωθερμικό σύστημα θέρμανσης και ψύξης στη Βιβλιοθήκη (80 m2), φωτοβολταϊκά πάνελ στη στέγη του σχολείου και τη σύνδεσή τους με τη διαδικασία της αυτοπαραγωγής (net-metering). Επιπλέον, καθιερώθηκε σύστημα αξιολόγησης της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου (Building Energy Management System) με σκοπό τον κεντρικό έλεγχο των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων του σχολείου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή κινητού τηλεφώνου. Οι παραπάνω βελτιώσεις αξιολογήθηκαν από ομάδα επιθεωρητών μετά από ενεργειακή επιθεώρηση και εκδόθηκε πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης για την αναβάθμιση του σχολείου από κατηγορία Γ σε κατηγορία Β σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. Οι παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν συνέβαλαν επίσης στη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και των εκπομπών CO2 και κατά συνέπεια στη σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους του σχολείου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει ενταχθεί στον συνολικό σχεδιασμό του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη, όπως αποτυπώνεται στο σχετικό Σχέδιο Βιώσιμης Διαχείρισης Ενέργειας με στόχο τη σταδιακή μετατροπή της πόλης σε απόλυτα βιώσιμη. Λαμβάνοντας υπόψη την ενεργειακή απόδοση του σχολείου, η περιβαλλοντική ομάδα έχει επικεντρώσει την προσπάθειά της στην προώθηση της ιδέας της ανακύκλωσης στο σχολείο. Το σχολείο συμμετέχει στο πρόγραμμα του Συμβουλίου που ονομάζεται “Follow Green” και διοργανώνει εκστρατείες ενημέρωσης των μαθητών για τη σωστή διαλογή των σκουπιδιών. Υπάρχουν ξεχωριστοί κάδοι για πλαστικό, χαρτί και γυαλί και τα ανακυκλωμένα υλικά παραδίδονται στο Συμβούλιο κερδίζοντας πόντους για το σχολείο. Επιπλέον, η περιβαλλοντική σχολική ομάδα σχεδιάζει να προωθήσει την ιδέα της ασφαλούς πρόσβασης με ποδήλατο στο σχολείο, ζητώντας από το Συμβούλιο να κατασκευάσει ποδηλατόδρομους που οδηγούν στο σχολείο, έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να απολαμβάνουν καθημερινά τη βόλτα τους από και προς το σχολείο με ασφάλεια. Η υλοποίηση της παραπάνω ιδέας θα μειώσει τον μεγάλο αριθμό αυτοκινήτων που φτάνουν καθημερινά στο σχολείο για να μεταφέρουν τα παιδιά στο σχολείο και να τα παραλάβουν αργότερα κατά τη διάρκεια της ημέρας, συμβάλλοντας στην αύξηση των εκπομπών CO2. Τέλος, οι μαθητές στηρίζουν την προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανή η αυλή του σχολείου φυτεύοντας λουλούδια
Προτάσεις από τους μαθητές για το Δημο:
α) την προστασία του ρέματος που διασχίζει την Πυλαία καθώς υποστηρίζει το μικροκλίμα της γύρω περιοχής («το πρόγραμμα κλιματικών ντετέκτιβ» στο οποίο συμμετείχαν οι μαθητές πέρυσι) β) την αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων φωτισμού του σχολείου και των δρόμων με λαμπτήρες LED (πρόγραμμα Smart City) γ) την υποστήριξη του Τοπικού Συμβουλίου στη δημιουργία και συντήρηση παρτεριών και αρωματικών φυτών στην αυλή του σχολείου
Τομείς στους οποίους είναι αφιερωμένο το όραμα (π.χ. ενέργεια, σχολικός κήπος, εκπαίδευση, σχολικά γεύματα, απόβλητα…)
Όπως προέκυψε από το εργαστήριο οραματισμού, οι μαθητές προτείνουν:
Διατροφή – Γεωργία: Ενθάρρυνση των πολιτών να καλλιεργούν λαχανικά σε κήπους ή μπαλκόνια Εμπλουτίστε το κυλικείο του σχολείου με περισσότερες επιλογές φρούτων Έλεγχος της χρήσης φυτοφαρμάκων.
Επεξεργασία αποβλήτων: Παροχή περισσότερων κάδων ανακύκλωσης με επιλογές διαλογής στο σχολείο σε μια προσπάθεια ολοκλήρωσης της διαδικασίας διαχωρισμού στην πηγή Ευαισθητοποίηση του σχολείου και της κοινότητας, ώστε περισσότεροι άνθρωποι να συμμετέχουν στη διαδικασία ανακύκλωσης. Εφαρμογή κομποστοποίησης οργανικών υλικών για τη μείωση των σκουπιδιών και την παροχή λιπάσματος για τους κήπους.
Νερό: Παροχή κοινόχρηστων βρυσών στους δημόσιους χώρους, ώστε οι πολίτες να μπορούν να ξαναγεμίζουν τα δοχεία νερού τους και να αποφεύγουν τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών Εξοικονομήστε νερό κλείνοντας τη βρύση όταν δεν τη χρησιμοποιείτε Έλεγχος άρδευσης/ποτίσματος για την αποφυγή σπατάλης.
Ενέργεια – Κτίρια: Χρήση φωτοβολταϊκών πλαισίων και γεωθερμικών συστημάτων σε δημόσια κτίρια και ιδιωτικές κατοικίες Καλλιέργεια αναρριχώμενων φυτών δίπλα σε τοίχους κτιρίων κατοικιών ή φύτευση σε στέγες για να αποκτήσετε δροσιά Αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις αστικές κατασκευές.
Κινητικότητα: Χρήση δημόσιων συγκοινωνιών λιγότερο ρυπογόνα και πιο φιλικά προς το περιβάλλον λεωφορεία Συχνότερα δρομολόγια λεωφορείων Δημιουργία ποδηλατοδρόμων και πεζοδρομίων για περίπατο Δημόσιοι χώροι Δημιουργία παρτεριών και καλλιέργεια αρωματικών φυτών Φύτευση δέντρων για δροσιά και γαλήνη Χώρος στάθμευσης ποδηλάτων στην αυλή του σχολείου Περισσότεροι ανοικτοί δημόσιοι χώροι για αθλητικές δραστηριότητες Δημιουργία χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων έξω από το κέντρο της πόλης και ευρύτερων πεζοδρομίων για τους πεζούς. Δημιουργία ποδηλατόδρομου κατά μήκος του ρέματος που διασχίζει την Πυλαία και φτάνει μέχρι το σχολείο. Μια διασταύρωση θα μπορούσε να το συνδέσει με το σχολείο και να επιτρέψει στους μαθητές να ποδηλατούν με ασφάλεια Δημιουργία πεζόδρομων κατά μήκος του ρέματος για καροτσάκια
Εκπαίδευση: Εισαγωγή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο σχολικό πρόγραμμα Ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας σχετικά με την κλιματική αλλαγή Ενίσχυση της δημιουργίας ομάδων εθελοντισμού για την προστασία του περιβάλλοντος
Περιγραφή χάρτη πορείας για την κλιματική ουδετερότητα, ιεράρχηση ιδεών:
Βραχυπρόθεσμες δράσεις
Αποσυνδέστε τις ηλεκτρικές συσκευές όταν δεν τις χρησιμοποιείτε. Προτρέψτε τις οικογένειες να ανακυκλώνουν στο σπίτι ταξινομώντας τα σκουπίδια στην πηγή. Διάδοση γνώσεων σχετικά με την κλιματική αλλαγή στο σχολείο και στο κοινό. Αποφύγετε τη χρήση αυτοκινήτων όταν δεν είναι εξαιρετικά απαραίτητο. Επιλέξτε να μετακινηθείτε με ποδήλατο ή με τα πόδια. Χρησιμοποιήστε δοχεία νερού για να αποφύγετε τα πλαστικά μπουκάλια. Απενεργοποιήστε τη βρύση όταν δεν είναι απαραίτητο. Αποφύγετε τη χρήση πλαστικών σακουλών όταν πηγαίνετε για ψώνια και επιλέξτε αντ ‘αυτού τις μακράς διαρκείας.
Μεσοπρόθεσμες δράσεις
Εκσυγχρονισμός των αστικών λεωφορείων με τη λειτουργία πιο φιλικών προς το περιβάλλον οχημάτων. Βελτιώστε τις υπηρεσίες λεωφορείων καθιστώντας τις συχνότερες.
Ο Οδικός Χάρτης αποκάλυψε ότι οι μαθητές ζητούν καλύτερες υπηρεσίες δημόσιων συγκοινωνιών στην περιοχή τους, καθώς η Πυλαία, η οποία είναι μια πόλη κοντά στη Θεσσαλονίκη, έχει πολύ κακή σύνδεση με το δίκτυο αστικών λεωφορείων. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι γονείς χρησιμοποιούν εκτενώς τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα για να μεταφέρουν τα παιδιά τους από και προς το σχολείο ή στο κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης.
Μετακίνηση με τη χρήση δημόσιων μέσων μεταφοράς αντί ιδιωτικών αυτοκινήτων. Επιτάχυνση της λειτουργίας του μετρό. Δημιουργήστε πιο ανοιχτούς δημόσιους χώρους για αθλητικές δραστηριότητες, περπάτημα και ποδηλασία.
Ο Δήμος Πυλαίας διασχίζεται από ρέμα που καταλήγει στη θάλασσα, μέρος του οποίου αποτελεί τεχνητό έργο που χρησιμοποιείται για την αποστράγγιση του νερού από διάφορα μικρότερα ρέματα που ξεκινούν από τα βουνά. Επιπλέον, συναντάμε διάφορα αξιοθέατα ιστορικής σημασίας κατά μήκος τους. Οι μαθητές παρουσίασαν την ιδέα της δημιουργίας ενός ποδηλατικού δικτύου κατά μήκος του ρέματος καθώς θα συνδέει μεγάλες περιοχές της Θεσσαλονίκης, της Πυλαίας και της Καλαμαριάς με όμορφο και ταυτόχρονα πρακτικό τρόπο. Το έργο του ποδηλάτου όχι μόνο θα δώσει νέα πνοή σε μια μεγάλη αστική περιοχή, καθώς θα προσφέρει διέξοδο σε χιλιάδες ποδηλάτες, αλλά θα μειώσει επίσης τον τεράστιο αριθμό αυτοκινήτων που κινούνται. Σε αυτό το σημείο θα ζητηθεί η συνεργασία των υπόλοιπων όμορων δήμων καθώς το έργο ενσωματώνει τις περιοχές τους. Επιπλέον, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ανισόπεδοι κόμβοι κατά μήκος του κεντρικού ποδηλατόδρομου σε διάφορα σημεία προσφέροντας εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε πολλές γειτονικές περιοχές αποτελώντας τον ποδηλατόδρομο έναν προσβάσιμο και ασφαλή τρόπο μετακίνησης. Οι μαθητές έχουν ονειρευτεί έναν κόμβο που θα μπορούσε να συνδέσει τις γειτονιές τους με το σχολείο και να χρησιμοποιείται από αυτούς με ασφάλεια καθημερινά. Δημιουργία χώρων στάθμευσης έξω από το κέντρο της πόλης Καλλιεργήστε φρούτα και λαχανικά σε μπαλκόνια Κοινόχρηστες βρύσες σε δημόσιους χώρους.
Μακροπρόθεσμες δράσεις που υιοθετούνται για άμεση εφαρμογή
Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πλαισίων σε στέγες δημόσιων και ιδιωτικών χώρων Χρήση γεωθερμικής και αιολικής ενέργειας Χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων και εγκατάσταση σταθμών φόρτισης Εγκατάσταση συσκευών δέσμευσης CO2 σε δημόσιους χώρους. Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων
Στιγμιότυπα από το εργαστήριο οραματισμού
Το μεγαλύτερο μέρος του έργου χρηματοδοτείται απ’ ευθείας από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων και Κλιματικής Δράσης με πόρους του προγράμματος European Climate Initiative (EUKI).
Διοργάνωση: Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, Α΄ και Γ’ Αθήνας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο για Περιβαλλοντικά Θέματα (UfU) της Γερμανίας.